Gminne Przedszkole
w Kobiórze

Czym są wszy?

Czym są wszy?

 

Wszy głowowe (łac. Pediculus humanus) to pasożytnicze owady żyjące na owłosionej skórze głowy człowieka powodujące wszawicę. Jest to jedna z najbardziej rozpowszechnionych chorób pasożytniczych na świecie. Najbardziej narażone na nią są dzieci w wieku przedszkolnym i szkolnym, ponieważ znajdują się w dużych skupiskach ludzkich, co ułatwia rozprzestrzenianie się wszawicy.

Głównymi objawami choroby jest świąd i nieustanne drapanie skóry głowy, którego efektem są drobne rany i zaczerwienienia. Oprócz tego na skórze głowy zauważalne są wszy wielkości ziarnka sezamu oraz ich jajeczka, zwane gnidami.

Wszy w Polsce

 

Wszy razem z wszołami należą do rzędu Phthiraptera. Przedstawiciele Phthiraptera są wyspecjalizowanymi pasożytami ssaków i ptaków. Rząd ten obejmuje ponad 3 tys. gatunków i jest dzielony na dwie grupy: wszy i wszoły.

Wszy (łac. Anoplura) są pasożytami zewnętrznymi ssaków, w tym człowieka. Znanych jest ponad 500 gatunków wszy, z czego w Polsce występuje 9. Dwa gatunki pasożytujące na człowieku: wesz głowowa (łac. Pediculus humanus) oraz wesz łonowa (łac. Pthirus pubis). Żywicielami pozostałych gatunków są takie zwierzęta jak pies, świnia, owca, jeleń, sarna czy mysz domowa. Warto pamiętać, że wszy ludzkie głowowe nie przenoszą się przez zwierzęta, a gatunki żerujące na zwierzętach nie zagrażają człowiekowi.   

 

Jak wygladają wszy?

 

Wszy to płaskie i bezskrzydłe owady, które nie potrafią skakać ani latać. Mogą przybierać zarówno białą jak i brązową barwę, w zależności od koloru włosów żywiciela. Długość wszy wynosi od 2 do 4,7 mm, przy czym samice są większe od samców.

Ciało – składa się z trzech części: głowy, tułowia i odwłoku.
Głowa – wyposażona jest w krótkie, 5-cio członowe czułki, niewielkie oczy, a także aparat gębowy – kłująco-ssący, który służy do pobierania krwi.
Gdy wesz nie żeruje, kłujka schowana jest w specjalnej torebce, która znajduje się pod jamą gębową.
Tułów – składa się z przedtułowia, śródtułowia i zatułowia, które są ze sobą zlane. Wszy poruszają się za pomocą sześciu odnóży wyrastających z tułowia, które zakończone są pojedynczymi, silnymi pazurami.
Odnóża – są krótkie, ale silne. Pazurek jest ruchomy i razem z palcowatym wyrostkiem u nogi tworzy szczypce, którymi chwyta włosy żywiciela.

Jak się rozmnażają wszy?

 

Wszy, podobnie jak inne owady, są rozdzielnopłciowe. Co to oznacza?
Oznacza to, że w obrębie gatunku mamy do czynienia z dwiema odrębnymi płciami: żeńską i męską. W postaci dorosłej występują zarówno samce jak i samice, które mogą różnić się rozmiarem ciała, czy też budową odwłoka.
Dojrzałe wszy już w kilka godzin po ostatniej wylince, z reguły między 17 a 18 dniem życia, przystępują do kopulacji, czynią to kilkakrotnie w ciągu życia. Po kopulacji, która może trwać od 10 minut do nawet 2,5 godziny, samica przez około 20 dni składa jaja. Kopulacja, aby zapłodnić wszystkie jaja, powtarzana jest w tym okresie kilkukrotnie. Od tego momentu wesz składa około 10 jaj dziennie, co daje od 100 do 200 gnid w ciągu jej cyklu rozwojowego.

Jaki jest cykl życia wszy?

 

Cykl życia tego pasożyta trwa około 30 dni.

W tym czasie przybiera trzy formy: gnidy, larwy i dorosłego osobnika. Cykl rozwojowy wszy rozpoczyna się od postaci jaja złożonego u nasady włosa. Jaja, zwane również gnidami przytwierdzane są substancją cementową, która utrudnia ich zdjęcie.

Po około 7-8 dniach z gnidy wylęga się larwa. Od 8 do 16 dnia następuje rozwój larw, w trakcie którego odbywają się trzy linienia.
Po tym czasie wesz jest gotowa do rozrodu.
Pasożyt zdycha po około 30 dniach.

Czym się żywią wszy?

 

Wszy głowowe żyją na skórze głowy człowieka. Ich pokarmem jest ludzka krew, którą pozyskują wkłuwając się w ciało swojego żywiciela. W obrębie ugryzienia tworzą się małe ranki oraz zaczerwienienia, które powodują świąd.

Największe ich skupiska znajdują się w części potylicznej i skroniowej.

Bez człowieka wesz może przeżyć jeden lub dwa dni.

Jak wszy są przenoszone?

Wbrew pozorom do zakażenia wszą głowową dochodzi bardzo łatwo. Wystarczy jedynie bezpośredni kontakt osoby zdrowej z osobą zarażoną, poprzez zetknięcie się ich włosów. Do takich sytuacji dochodzi często w czasie zabaw, spotkań towarzyskich czy wspólnego wypoczynku. Na wszawicę najbardziej narażone są dzieci w wieku przedszkolnym i szkolnym, ponieważ przebywają w dużych skupiskach ludzkich zarówno podczas roku szkolnego, jak i na wakacjach, kiedy przebywają na  koloniach i obozach.

Do zarażenia wszami może również dojść w sposób pośredni, gdy korzystamy z grzebieni, szczotek, gumek, ręczników, czapek i innych przedmiotów, które miały kontakt z włosami osoby zarażonej. Dlatego właśnie ważne jest, by obserwacją objąć całą rodzinę, jeśli jeden z jej członków cierpi na wszawicę.

Czy wszy są groźne?

 

Bezpośrednim skutkiem pasożytowania wszy na głowie człowieka jest rozwój choroby pasożytniczej (wszawicy) oraz reakcje alergiczne na ślinę i odchody wszy. Mogą one również przenosić różnego rodzaju patogeny mikroorganizmów chorobotwórczych, które powodują niebezpieczne choroby zakaźne, np. tyfus. Ukucia wszy pozostawiają na skórze głowy małe ranki, które stanowią otwartą drogę dla różnego rodzaju bakterii i grzybów.

Nie można lekceważyć wszawicy. Gdy zauważymy pierwsze jej objawy, należy natychmiastowo podjąć odpowiednie kroki.

NA GÓRĘ